Aziz Sancar, genetik ve biyokimya bilimlerine katkılarıyla 2015 Nobel Kimya Ödülü’nü kazanan üç bilim insanından biridir.
Aziz Sancar, 1946 yılında Türkiye’nin güneydoğusunda küçük ama tarihi bir şehir olan Mardin’de doğmuştur. Çiftçi bir ailenin sekiz çocuğundan biridir. Anne ve babası eğitimleri olmasa da, çocuklarının eğitimine çok önem verirler. Aziz Sancar 5 yaşındayken, büyük kardeşi Kenan’dan okuma ve yazmayı öğrenir. Okul hayatı boyunca en çok Kimya, Matematik, Türkçe ve Fransızca derslerini sever. Üniversite eğitimi için 1963 yılında İstanbul’a gider ve İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden birinci olarak mezun olur. Bir süre memleketi Mardin’de doktorluk yapar, ardından akademik çalışmalarına devam edebilmek için Amerika Birleşik Devleteri’ne gider. Önce İngilizce öğrenir sonra da Johns Hopkins Üniversitesi’nde çalışmalarına başlar. Aziz Sancar, 1977 yılında Teksas Üniversitesi’nde moleküler biyoloji alanında doktorasını tamamlar.
Aziz Sancar DNA onarımı, kanser tedavisi ve biyolojik saat konularındaki çalışmalarıyla tanınır. Bu çalışmalar, bazı protein moleküllerinin ve enzimlerin DNA’yı nasıl onardığını, kanser sebeplerini ve yaşlanma sürecini anlamamıza yardımcı olur. Sancar’a Nobel ödülü kazandıran DNA onarımıyla ilgili çalışmaları 1977-1982 yılları arasında Yale Üniversitesi’nde başlar. Bu araştırmalar 20 yıldan fazla sürer ve Aziz Sancar 400’den fazla bilimsel makale yayınlar. Ayrıca, Sancar ve ekibi Period ve Cryptochrome adlarında iki ayrı gen keşfeder ve bunu 2014 yılında yayınlar.
Aziz Sancar 2005 yılında Amerika Ulusal Bilimler Akademisi’ne seçilir. Kendisi gibi biyokimya profesörü olan eşi Gwen Boles Sancar ile birlikte Türk ve Amerikan ilişkilerini geliştirmek amacıyla çalışmalar da yaparlar. Bunlardan belki de en önemlisi, ikisinin de profesör olarak çalıştığı University of North Carolina at Chapel Hill kampüsünün yakınındaki Sancar Türk Kültür ve Toplum Merkezi’dir.
Aziz Sancar, Nobel ödülünü Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu Atatürk’e adamıştır. Türkiye’nin başkenti Ankara şehrine yolunuz düşerse, bu ödülü Atatürk’ün anıt mezarının da bulunduğu Anıtkabir müzesinde görebilirsiniz.
Yardımcı bilgiler
Nobel Ödüllerinin resmi sitesinde Aziz Sancar biyografisi (İngilizce).
Sancar Türk Kültür ve Toplum Merkezi: web sitesi (İngilizce) ve haritada konumu (Google Maps).
Bu yazıda zorlanabileceğiniz bazı kelime ve deyişlerin ingilizce karşılıkları / English translation of some tricky words and phrases in this text:
- Genetik: Genetics
- Biyokimya: Biochemistry
- Fransızca: French (language)
- Tıp fakültesi: Medical School
- Moleküler biyoloji: Molecular biology
- Biyolojik saat: Circadian clock
- Enzim: Enzyme
- Amerika Ulusal Bilimler Akademisi: National Academy of Sciences (of United States)
Türkçe Dinle Podcast 